همواره يكي از شكايات رايج والدين پرخاشگري فرزندان مي باشد. شما ممكن است به عنوان والدين كودك پرخاشگر بارها اين جمله را به زبان بياوريد: “من احساس مي كنم مانند پدر و مادري شكست خورده هستم”. اين امر خيلي اهميتي ندارد كه چرا شما به عنوان پدر و مادر در آن زمان كه بايد، موثر نبوده ايد- آنچه كه مهم تر است اين است كه شما در مورد اين مساله چه كاري انجام داده ايد. ابتدايي ترين مرحله اين است كه كه از الگوهايي كه در طول سال ها در كودكتان ايجاد شده است آگاه باشيد. از خودتان بپرسيد: “من چه رفتاري مي بينم و درمقابل آن چه واكنشي انجام مي دهم؟”

در نظر داشته باشيد، هر فرد، شرايط و هر كودك، خاص هستند. براي مثال برخي از والدين در كنترل و مواجهه با خشم خودشان دچار مشكل هستند. آن‌ها به محض اين‌كه مشكلي را مي بينند يا مي شنوند به اين ور و آن ور مي پرند، و به كودك سيلي مي زنند. اين تنها منجر به بدتر شدن وضعيت مي شود زيرا اگر شما واكنش پرخاشگرانه نشان دهيد، كودك شما مي آموزد كه پرخاشگري همان چيزي است كه با آن مي توان مشكلات را حل كرد. درنتيجه ممكن است كودك ياد نگيرد به شيوه هاي مختلف ديگري رفتار كند: او همچنين اعتدال خود را از دست مي دهد و پرخاشگر مي شود.

درمقابل، برخي از والدين بسيار منفعل هستند- اما كودكشان ممكن است به دليل عقب نشيني والدينش و برخورد نكردن درست با موضوع، پرخاشگر شود. بگذاريد واضح تر بگوييم: شما مي توانيد معتدل باشيد. شخصي ارام و پدر مادري موثر_اين دو متقابلا منحصر به فرد نيستند_اما شما هنوز لازم است كه محدوديت هايي را به صورت واضح، مشخص كنيد و در اين امر مشاركت كنيد.

اگر شما پدر و مادري هستيد كه در يك الگوي ناموثر در پاسخ به فرزندتان گرفتار شده ايد، توجه داشته باشيد كه تغيير يك شبه اتفاق نمي افتد. چگونگي پاسخ شما نشان نمي دهند كه شما والدين بد يا خوبي هستيد، اين ممكن است بدان معنا باشد كه شما بخشي از مشكل هستيد و بنابراين مي توانيد بخشي از راه حل نيز باشيد. اگركودك شما پرخاشگر است اين تقصير شما نيست اما لازم است كه شما به او آموزش دهيد كه چطور كارها را به روش هاي متفاوتي انجام دهد.

كودك شما ممكن است يك برچسب مانند ADHA (اختلال بيش فعالي/كمبود توجه)، ODD (اختلال نافرماني مقابله اي)، و يا اختلال دوقطبي داشته باشد. اما صرف نظر از نوع برچسبي كه فرزند شما دارد، شما هنوز هم مي توانيد ياد بگيريد كه موثر باشيد. رفتارهاي پرخاشگرانه نياز به تغيير دارند، و با وجود برچسب ها والدين هم لازم است كه تغيير كنند. ممكن است به دليل خواسته هايي كه هر روز از شما انتظار مي رود، احساس دلهره كنيد، اما اگر به رفتار پرخاشگرانه فرزندتان پاسخ ندهيد فقط وضع بدتر مي شود. روش شما براي رسيدگي به پرخاشگري كودكتان ممكن است از سني به سن ديگر و مرحله به مرحله تغيير كند. در اينجا چند راهنمايي براي كمك به شما در مراحل مختلف زندگي فرزندتان وجود دارد:

كودكان درسن پيش دبستاني و پرخاشگري

۱- ثبات داشته باشيد: براي كودكان جوان تر ثبات داشتن، اهميت زيادي دارد. شما نمي توانيد رفتارهاي يك روز را ناديده بگيريد و در روز بعد با فرياد زدن بر سر كودك خود واكنش نشان دهيد. صرف نظر از جايي كه هستيد و كاري كه انجام مي دهيد تلاش كنيد ثبات داشته باشيد. اگر فرزند شما در حال كتك كاري با خواهر و برادر خود است، چيزي شبيه به اين پاسخ بدهيد: ” كتك كاري كار درستي نيست. لازم است شما زماني را با خود خلوت كنيد و آرام شويد.” تلاش كنيد كه در هر زمان به همان شيوه پاسخ مي دهيد.

۲-فرزندتان را از موقعيت دور كنيد: گاهي اوقات لازم است كه فرزندتان را از موقعيت دور كنيد تا به او كمك كنيد كنترل احساساتش را بازيابد. اگر در فروشگاه مواد غذايي هستيد و فرزند شما اوقات تلخي مي كند و به دليل اينكه شما آنچه را كه او دوست دارد برايش نمي خريد به سبد خريد لگد مي زند، شما مي توانيد بگوييد: “داري بيش از حد سروصدا ايجاد مي كني، ما براي خريد اين خوراكي ها به اينجا نيامده ايم و اگر سرو صدا را تمام نكني اينجا را ترك مي كنيم”.اگر فرزند شما سروصدايش را متوقف نكرد، به راه خود ادامه دهيد و او را از فروشگاه بيرون ببريد.

۳_با ديگر مراقبان هماهنگ باشيد: به ياد داشته باشيد كه رفتارهاي بدي مانند كتك كاري و حملات فيزيكي در مهدكودك ها و مراكز پيش دبستاني نيز رخ مي دهد. اين بخشي از مسيري است كه كودكان ياد مي‌گيرند كه در ادامه براي مدتي طولاني دركنار هم باشند، اما اگر كودك شما پرخاشگري مي‌كند شما بايد فورا با اين مساله برخورد كنيد. همچنين لازم است كه شما مداخلاتتان را با ديگر مراقبان هماهنگ كنيد به طوري كه هر دونوع مداخلات شبيه به هم باشند. به طور منظم با مربي مسائل را بررسي كنيد تا مطمئن شويد كه رفتار درحال بهبود يافتن است.

كودكان در سن مدرسه ابتدايي

اگر شما يك كودك دبستاني داريد كه مرتب رفتار پرخاشگرانه انجام مي دهد، لازم است كه به طور منظم، و احتمالا روزانه، با مدرسه به منظور نظارت بر رفتارش در ارتباط باشيد. به دنبال اين باشيد كه رفتار آن ها چه عواقبي در مدرسه دارد، و مطمئن شويد كه براي اين سورفتارها در مدرسه عواقبي وجود دارد. شما ممكن است كه بخواهيد معلم كودكتان را تشويق كنيد كه در مقابل انتظارات رفتاري و عواقب رفتارپرخاشگرانه، ثبات داشته باشد.

سوءرفتارهايي مانند ادامس جويدن يا دويدن در سالن بايد توسط مدرسه مورد نظارت قرارگيرد_كار آن ها اين است كه رفتارهاي معمول را مديريت كنند و شما به عنوان پدر و مادر ديگر لازم نيست براي آن ها مجازات ديگري را در نظر بگيريد_.اما رفتارهايي هم هستند مانند پرخاشگري فيزيكي يا بدزباني كردن، و مدرسه نمي تواند به طور كامل اين مشكل را حل كند. اين رفتارها بايد درخانه دنبال شوند و مورد بحث قرار بگيرند و عواقب احتمالي در پي داشته باشند. دليل اينكه شما رفتارهاي مخرب تري را بايد به چالش بكشيد اين است كه خانه مكاني هست كه شما فرصت داريد تا به كودكتان راه حل هاي ديگر را آموزش دهيد. اگر براي اولين بار چيزي اتفاق افتاده است، به وسيله ي يك مكالمه پيرامون حل مساله، به او كمك كنيد تا تجسم كند كه كجا مهارت هاي مقابله كردنش شكست خورده است، وسپس در برخي از آن هايي كه براي آينده او موثرتر است با او كاركنيد. از او بپرسيد:”دفعه ي بعد چه كار متفاوتي انجام ميدهي؟”.

از سوي ديگر اگر سوءرفتار قبلا اتفاق افتاده است، نه تنها شما بايد در مورد اينكه مهارتهاي مقابله ايش كجا شكست خورده با او صحبت كنيد بلكه بايد براي رفتارش عواقبي هم در نظر بگيريد كه او را مسئول و پاسخ گو نگه دارد. اين عواقب مي تواند شامل هر كاري باشد كه شما فكر ميكنيد براي يادگيري كودكتان در اين وضعيت مفيد است، تا زماني كه بتواند آن را كامل انجام دهد. بنابراين اينكه او را به انجام مجازات سختي براي ۶ ساعت واداريد مفيد نيست، اما واداشتن به اينكه او ۱۰ چيز را بنويسد كه مي‌تواند دفعه بعد آن ها را متفاوت انجام دهد مفيد است.

به هرحال اگر اين رفتارهاي پرخاشگرانه، تنها در مدرسه اتفاق بيافتند و نه درمكان هاي ديگر زندگي كودكتان، مهم است كه بدانيد چه اتفاقي افتاده است و دليلش چيست. اين يك رفتار نادرست است كه شما بخواهيد درمقابل مدرسه طرفداري فرزندتان را بكنيد و_ به نظر نمي رسد كه مفيد هم باشد_.اما اگر فرزند شما كه در موقعيت هاي ديگر تهاجمي نيست در مدرسه تهاجم و پرخاشگري مي كند لازم است كه شما دليلش را بفهميد. به صحبت هايي كه ممكن است كودك شما در مورد همكلاسي هايش و ديگر بچه ها بكند گوش دهيد. درحالي كه هنوز كودكتان را مسئول هر نوعي از رفتار پرخاشگرانه اش مي دانيد با معلم صحبت كنيد. بديهي است كه اگر شما همان رفتار را در خانه ببينيد، نتيجه ثابتي دارد و به مدرسه اجازه بدهيد كه بداند شما چه پيامدي را براي كودك در نظر مي گيريد.

منبع:كانون مشاوران ايران-چگونگي مديريت رفتار كودك پرخاشگر