راهنمايي كامل براي تشويق يادگيري در كودكان خردسال:

كودكان يك مخرن ذخيره داخلي (درايو) براي اكتشاف دارند. فرزندانتان را به مشاهده ي جهان و شگفت زدگي و تعجب براي هرچيزي كه درآن است تشويق كنيد. ماريا مونتسوري معتقد بود كه همه ي بچه ها مانند “دانشمندان كوچك” رفتار مي‌كنند، به طوري كه آنها مشتاق مشاهده و ساختن اكتشافات “چه چيزي مي شود اگر” در مورد جهانشان هستند. نوزادان و كوكان نوپا محيط را تست مي كنند تا مشاهده كنند چه اتفاقي مي افتد زماني كه بطور مثال يك اسباب بازي را از بالاي صندلي بلند خود رها مي‌كنند يا در حمامشان با آب بازي مي‌كنند.اين درايو مربوط به اكتشاف همچنان با رشد آنها توسعه پيدا مي كند و آنها در چيزهايي كه برايش تلاش ميكنند مخاطره پذيرتر مي شوند، از ساختن گل و لاي به هم ريخته در باغ تا ايجاد يك پرورشگاه كرم در اتاق نشيمن.

كودكان با تصورات حيرت آور و تمايلات شديد براي كشف جهان متولد مي شوند. تشويق اين مورد در كودكتان – به او دركشف زيبايي ها و شگفتي هاي تمام چيزهاي اطرافش كمك مي كند.

ديدگاه كودك نسبت به جهان

به ياد داشته باشيد كه جهان كودكان شما بسته تر و كوچك تر از زمين است. ديدن جهان از نقطه نظر او مي تواند به شما كمك كند تا حس شگفتي يك كودك خردسال را كشف كنيد. سرعت آهسته ي حركت جهان او را به خاطر داشته باشيد.راهنمايي كردن كودكتان را ادامه دهيد و آماده ي توقف و بررسي هر آنچه كه توجه او را جلب مي كند باشيد- براي مثال يك پينه دوز يا يك گل: زماني كه او اتلاف وقت مي كند ناشكيبا نباشيد- با سرعت او سازگار شويد.

بهترين روش براي يادگيري كودكان كاركردن با اشيا است نه حرف زدن در مورد آن ها. اين امر مخصوصا وقتي كه آن ها جوان (خردسال) هستند مناسب است اما اين امر همچنين براي كودكان بزرگ تر و حتي بزرگسالان هم كاربردي است. وقتي بچه ها جوان (خردسال) هستند نه تنها چيزهايي را ياد مي گيرند بلكه ياد مي گيرند كه چگونه ياد بگيرند.هيچ كتابي با استفاده از كلمات و تصاوير براي توصيف جهاني كه پيرامون يك جوي كوچك يا زير يك كنده ي پوسيده وجود دارد، نمي تواند جايگزين ارزش وقت گذاشتن براي مطالعه ي دقيق چيزهاي واقعي شود. كتاب ها و ديگر مواد به كودكان كمك مي كنند تا قدرت درك و تجربه را با هم در ذهنشان ايجاد كنند، اما اساس بايد بر مبناي مشاهده ي مستقيم و تجربه ي دستكاري كردن گذاشته شود.

جهان بيرون از خانه

كودكان دوست دارند آزاد باشند، در اطراف بچرخند، از درخت بالا روند،انواع توت ها را بچينند، و مخروط هاي كاج ها را جمع آوري كنند.آنها از كمك به مراقبت از باغ خانواده و تغذيه حيوانات كوچك مثل اردك، خرگوش و مرغ لذت مي برند.آن ها خاطرات مادام العمر خود را از روزهايي كه صرف پياده روي با پدر و مادر خود در جنگل، بازي در يك نهر و راه رفتن در امتداد ساحل به دنبال يافتن صدف حلزون مي كنند، تشكيل مي دهند.شما احتمالا زندگي آزاد فرزندتان را با بيرون بردن او براي گشت و گذار و كمي پرسه زدن با او يا گرفتن او درپشت كولتان آغاز مي كنيد.

زماني را براي معرفي او به جهان خودتان اختصاص دهيد. حتي نوزادان بسيار كوچك هم جذب مناظر و صداهاي بيروني مي شوند-عبور ابرها بالاي سر، چشم انداز و بوي گل در باغ، باد و صداي خش خش برگ درختان. همه ي اينها تاثير قوي و ماندگاري بر جاي مي گذارند. اينكه آيا تابستان، پاييز، بهار يا تابستان است، هرفصلي زيبايي هاي مخصوص به خودش را دارد، به چيزهاي كوچك اشاره مي كنند: يك گل كوچك بيرون آمده از دل برف، يك صدف حلزون زيبا، يك برگ زيبا و كامل. همان گونه كه بچه شما بزرگ تر مي شود،همانطور كه شما درحال راه رفتن هستيد شروع كنيد به اشاره كردن به چيزهاي اشنا در اطراف خود: “نگاه كن اينجا خانه ي مادربزرگ است! گل هايي كه او بيرون از خانه اش پرورش مي‌دهد چقدر دوست داشتني هستند!” يا “خداي من، تو مي تواني لانه هايي كه پرنده ها در درخت ساخته اند را ببيني؟ آنها بعضي روزها تخم مي گذارند، و سپس پرندگان كوچكي آن بالا خواهند داشت” .در زمستان وقتي شما ردپاي حيوانات را در برف تازه مي بينيد مي پرسيد”چه كسي در اينجا راه رفته است؟”

ناظران سياره

ايده ي ديگر مونتسوري اين است كه كودكان ناظران زمين هستند و بايد ياد بگيرند از مكانهاي دور دستي مانندجنگل هاي انبوه، پوشش هاي يخ، همچنين طبيعت درون شهر و حومه محافظت كنند و آنها را براي آينده حفظ كنند. به فرزندانتان آموزش دهيد كه به زندگي احترام بگذارند. دركل، ما همه بخشي از شبكه زندگي و وابسته به تعادل ظريف درون اين جهان طبيعت، براي وجود خودمان هستيم. به عنوان مثال، بچه ها اغلب ياد مي گيرند كه به زمين به عنوان”خاك كثيف” فكر كنند، اصطلاحي كه در بسياري از مردم چيزي تند و زنننده را تداعي مي كند.

به بچه ها آموزش دهيد كه به خاك غني و به تمام حياتي كه آن (خاك) به سياره ما مي بخشد احترام بگذارند، به ضرورت مواظبت ازتمام موجودات زنده تاكيد كنيد. به فرزندتان آموزش دهيد كه برگ و گل ها را بي هدف نچيند و سپس آنها را به اطراف پرتاب نكند،و فقط آنها را براي يك هدف خوب جمع آوري كند. اين خوب است كه گاهي اوقات گلهاي وحشي را جمع آوري كنيد، سپس آنها را خشك يا پرس كنيد يا آنها را در گلدان آب قرار دهيد تا براي مدت زماني كه امكانش هست حفظ شوند.اما هرگز در چيدن هر گل وگياهي زياده روي نكنيد. به فرزندتان آموزش دهيد كه به آرامي بر روي زمين راه رود و تنها به اين فكر كند كه به چه چيزي نياز دارد. به فرزند خود ياد دهيد كه از جنگل ها و مراتع لذت ببرد و چيزي را آنجا رها نكند (زباله نريزد).

به او آموزش دهيد كه هرگز به بستر نرو اگر ديدي كه زباله اي بر روي زمين افتاده است، آن را بردار و نگه دار تا زماني كه بتواني دورش بياندازي. اين امر به ويژه در مورد بطري ها، شيشه هاي شكسته، قوطي ها و كيسه هاي پلاستيكي كه نه تنها ناخوشايند هستند بلكه همچنين مي توانند به حيوانات هم آسيب برسانند صدق مي كند. قوطي ها و شيشه هاي شكسته را با احتياط جمع آوري كنيد، شما ممكن است كه يك كيسه ي پارچه اي قديمي را بر روي شانه تان حمل كنيد، همان طور كه فرزندتان بزرگ تر مي شود به او يك كيسه بدهيد تا او هم زباله ها را جمع آوري كند.

منبع:كانون مشاوران ايران-كودكان؛ دانشمندان كوچك