شايد هيچ هيجاني سخت‌تر و دردناك‌تر از شرم نباشد. شرم به مثابه حمله عليه خود است .

و افراد شرمگين باور مي‌كنند كه از نظر اجتماع، كاملاً ناپذيرفتني و مردود هستند.

در نتيجه، شرم باعث احساس بي‌آبرويي و بدنامي در فرد مي‌گردد.

فردي كه احساس شرم مي‌كند مي‌خواهد از همه كس خود را مخفي و پنهان نگاه دارد.

امّا گناه بر خلاف شرم باعث نمي‌شود كه فرد خود را محكوم كند.

بلكه باعث خودانتقادي به خاطر يك رفتار يا عمل اشتباه در فرد مي‌گردد.

البته از نظر روان‌شناسي، همپوشاني‌هايي بين شرم و گناه وجود دارد.

به عنوان مثال، فرد شرمگين ممكن است احساس گناه نيز داشته باشد.

شرم و گناه كناره گيري اجتماعي
شرم عمومي‌تر از گناه است. فردي كه احساس شرم مي‌كند انتظار محكوم شدن از جانب همه كس را دارد.

امّا فردي كه احساس گناه مي‌كند ممكن است تنها كسي باشد كه از خطاي پيش آمده آگاهي داشته باشد.

فرد گناهكار نيز ممكن است احساس از دست دادن اعتماد به نفس پيدا كند ولي نه به اندازه‌اي كه اين احساس در فرد شرمگين پيش مي‌آيد.

به عنوان مثال، دانش‌آموزي كه در يك امتحان به طور موفقيت‌آميزي تقلّب مي‌كند ممكن است.

به خاطر نمره بالايي كه معلّم به او داده احساس گناه كند و آن را حق خود نداند.

امّا هيچكس ديگر از انجام اين تقلّب آگاهي ندارد. از طرف ديگر، دانشجوئي كه به هنگام تقلّب كردن دستگير مي‌شود .

در جلوي همكلاسي‌هايش احساس شديد شرم و خجالت مي‌كند و اين احساس به خاطر اين است كه ديگران نيز از كار خلاف او آگاهي يافته‌اند.

كناره‌گيري اجتماعي
تعداد زيادي از مردم از نوعي اختلال شخصيتي به نام «كناره‌گيري اجتماعي» رنج مي‌برند.

اين اختلال گاهي با اختلال اضطراب اجتماعي يا هراس از اجتماع اشتباه گرفته مي‌شود.

تفاوت بين كناره‌گيري اجتماعي با اختلال اضطراب يا هراس از اجتماع به طبيعت اختلالات شخصيتي باز مي‌گردد.

يك اختلال شخصيتي، الگوي رفتاري ماندگاري است كه باعث مشكلات كاري و روابط شخصي مي‌شود.

اين واقعيت كه اختلال شخصيتي، يك الگوي رفتاري ماندگار است، درمان آن را بسيار پيچيده و مشكل مي‌سازد.

نشانه‌هاي اختلال كناره‌گيري اجتماعي
نشانه‌هاي اختلال كناره‌گيري اجتماعي شامل الگوهاي رفتاري ماندگاري نظير موارد زير است:

هراس از اجتماع همراه با اضطراب شديد از ميان جمع بودن.
خجالتي بودن بيش از حدّ.
احساس بي‌لياقتي به هنگام پذيرفته‌ نشدن يا مورد انتقاد قرار گرفتن.
انتخاب تنهايي و انزوا به جاي پذيرش ريسك ارتباط با ساير مردم.
حساسيت زياد نسبت به انتقاد و احساس شرمندگي به هنگام مورد انتقاد قرار گرفتن.
انتخاب انزواي اجتماعي به عنوان راهي براي دوري از مورد انتقاد واقع شدن.
اجتناب از چشم در چشم شدن با ديگران در محل كار يا جاهاي ديگر.
امساك در حرف‌زدن در محل كار يا جاهاي ديگر.
شماره هاي تماس 01

شرم و ارتباط آن با كناره‌گيري اجتماعي
با وجودي كه شرم يك هيجان عمومي در انسان‌هاست و در تمام تمدن‌ها و فرهنگ‌ها يافت مي‌شود .

امّا ريشه‌هاي مختلفي براي آن وجود دارد. در تمدّن غرب، تأكيد بسياري بر شخصيت‌هاي كم‌عاطفه، مستقل و با جذبه مي‌شود.

فيلم‌هاي هاليوود با هنرپيشگاني نظير كلينت ايستوود، جان وين و گري كوپر، قهرماناني را به تصوير مي‌كشد كه قوي، شجاع و كم حرفند.

اين نقش‌ها، اتكاء به نفس را تا حد نهايت به تصوير مي‌كشند.

ارزش زيادي كه به فردگرايي و خودكفايي در جوامع غربي داده مي‌شود.

نقش مهمي در پيچيده كردن امور براي آن‌هايي كه با اختلال كناره‌گيري اجتماعي دست و پنجه نرم مي‌كنند، ايفاء مي‌نمايد.

منبع: مركز مشاوره و روانشناسي ايران -شرم و كناره گيري اجتماعي