شناخت رشد جسمي كودك

براي شناخت وضعيت رشد جسمي كودك، معيارهاي مراحل رشد، هرگز اصول آماري قرار نمي‌گيرد. كودك ممكن است نسبت به تاريخ سني كه توسط آن مرحله معين نشده است، بسيار جوان يا بسيار مسن باشد. بنابراين بايد معيار سطح مرحله‌اي را پيدا كنيم تا بتوانيم درجه بلوغي را كه كودك واقعا به آن دست يافته، تشريح كنيم. از طريق معيارهايي كه براي هر دوره تعيين شده، تفاوت‌هاي فردي نمايان مي‌شود.

در فرآيند رشد هميشه سرعت مفهوم متغيري دارد، مثلا رشد در سن 5 سالگي كند شده و از سن 10 سالگي تغييرات ناشي از رشد نمايان خواهد شد. عمل رشد به طور دائمي از بدو تولد شروع مي‌شود و تغييراتي را ايجاد مي‌كند كه متاسفانه گاهي نسبت به اين تغييرات توجهي نمي‌شود كه اين بي‌توجهي تاثيرات سوئي بر روي فرزند در حال رشد مي‌گذارد، زيرا رشد علاوه بر تغييرات جسمي، تغييراتي در رفتار كودك نيز ايجاد مي‌كند كه به موازات فرايند رشد جسمي انجام مي‌گيرد. البته تغييرات حاصل از رشد جسمي از محيط پيرامون كودك نيز متاثر است. مثلا رشد كودكي كه در شمال كشور زندگي مي‌كند، با كودكي كه در جنوب كشور است، تفاوت خواهد داشت. با اين وجود مي‌توان گفت كه كودكان نواحي مختلف جامعه از لحاظ رشد و تغييرات فيزيكي و رواني قابل مقايسه هستند.

البته مراحل رشد، مختص دسته‌بندي كودكان نيست، بلكه وسيله‌اي است كه به ما امكان مي‌دهد رفتار كودكان را تعبير و تفسير كنيم. كودك بيش از ششصد عضله متمايز دارد كه او را كاملا در بر گرفته‌اند. اكثر اين عضلات (پي – ماهيچه) شديدا توسط جهت‌هاي قرينه و با دستگاه مفصلي و اهرمي قابل توجهي به اسكلت محكم شده‌اند. پيچيدگي سيستم عضلات ماهيچه‌اي از حد تصور فراتر است، زيرا كودك در حدود چهل ميليون تار ماهيچه‌اي دارد كه هر يك از اين تارها به نوبه خود از تعداد بي‌شماري رشته‌هاي نازك ميكروسكوپي ساخته شده است كه اين رشته‌ها نيز به نوبه خود به رشته‌هاي نازك عصبي متصل مي‌شوند كه مايعات مغزي انتشاردهنده تحريك عصبي آنها از يك سري سلول‌هاي عصبي كه در مغز و نخاع قرار دارند، حاصل مي‌شود.

بخش اعظم اين تشكيلات، در طول 10 سال اوليه زندگي ساخته مي‌شود و به شكل يك فرايند منظم انجام مي‌گيرد و بر اساس يك نظم دقيق ايجاد مي‌شود كه مراحل رشد را يادآوري مي‌كند. روند اين تشكيلات قبل از تولد شروع مي‌شود. كودك قبل از تولدش قادر است حركاتي انجام بدهد و وضعيت خود را تغيير بدهد (كل حركاتي را كه در طول دوره جنيني انجام مي‌شود، قابل ملاحظه است.)

كمي پس از تولد، نوزاد وضعيت‌هاي فعالي را كه چشم‌ها، سر، بازوها، پاها و بالا تنه وارد عمل مي‌كند، مي‌پذيرد؛ كه اين وضعيت كاملا منظم و هماهنگ است. اين كشف قابل ملاحظه، انضباط و هم‌آهنگي وضعيت چشم‌ها، سر و دست‌ها و بدن را ايجاب مي‌كند، حركت غير ارادي و نيروبخش گردن از دوران كودكي به عنوان منشأ ساده رشد در نظر گرفته مي‌شود.

منبع: مركز مشاوره ستاره ايرانيان-شناخت رشد جسمي كودك