ارتباط زناشويي ارتباطي است كه در مقايسه با ساير ارتباطات انساني بي نظير است. چرا كه ديگر ارتباطات انساني يك بعد از حيات را مي‌پوشانند اما ارتباط زناشويي دربرگيرنده ابعاد زيستي، اقتصادي، عاطفي و رواني است. الگوهاي ارتباط زناشويي به الگوهاي دروني شده اي گفته مي‌شود كه هر زوج با خود به روابط زندگي زناشويي مي‌آورد. اين الگوها نشان مي‌دهد كه الگوي تعامل كارآمد بين زن و شوهر چه بايد باشد. از ديد متخصصين روانشناسي الگوهاي مقابله با مشكلات كه زوجين در موقعيت هاي تعارض آميز به كار مي‌برند، الگوهاي ارتباطي زناشويي نام دارد.

مقايسه الگوهاي ارتباطي در دو دسته از ازدواج‌هاي موفق و ناموفق يكي از اهداف مهم پژوهش ها در حوزه مشاوره خانواده و ازدواج است. در اين زمينه پژوهش هاي متعددي انجام گرفته و الگوهاي ارتباط زيادي توسط متخصصين شناسايي شده‌است كه به معرفي برخي از آن ها مي‌پردازيم.

بر اساس يك طبقه بندي كه توسط متخصصين انجام شده است از جمله گاتمن(1993) و فيتزپاتريك(1988) چندين ارتباط بين زوجين نام گذاري شده اند. آن ها با استفاده از ابزار پرسش نامه و مشاهده به وجود دو نوع الگوي ارتباطي كلي در ازدواج پي بردند: زوجيت با ثبات، زوجيت بي ثبات. زوجيت با ثبات شامل زوج هاي سنتي، زوجهاي دو جنسيتي و زوج هاي اجتنابي مي‌شود.

زوج هاي سنتي: با نقش هاي جنسي سنتي يعني مردانه و زنانه انطباق دارند، وظايف زن و مرد كاملا از يكديگر متمايز و مشخص است. اهداف خانوادگي را بر اهداف فردي ترجيح مي‌دهند. داراي برنامه منظم و مشخص روزمره هستند. در منزل در مكاني مشترك زندگي مي‌كنند و هيچ يك اتاق خصوصي متعلق به خود ندارد. حد متوسطي از هيجانات مثبت و منفي را از خود نشان مي‌دهند. از به وجود آمدن تعارض به جز در مسائل مهم اجتناب مي‌كنند. به يكديگر گوش داده و سعي مي‌كنند ابراز همدلي كنند و بعد از پايان هر تعارض آشكارا در پي راضي كردن و متقاعد كردن طرف مقابل هستند. سنتي ها تمايل دارند كه ديدي قراردادي به ازدواج داشته باشند و براي ثبات و اطمينان ارزش بيشتري قائل هستند تا تنوع و خودجوشي. آنها شديدا به هم متكي بوده و اوقات زيادي را با هم به سر مي‌برند. هرچند آن ها قاطعانه عدم توافق بين خود را ابراز نمي‌كنند. اما از تعارض و كشمكش نيز اجتناب نمي‌كنند. در يك ازدواج سنتي تعارض كمتر رخ مي‌دهد چون قدرت و تصميم گيري با توجه به هنجارهاي مرسوم بين آنها تقسيم شده‌است. زوجين سنتي به ميزان زيادي ابرازگر هستند و به راحتي احساسات شادي يا ناكامي‌خويش را ابراز مي‌كنند.

زوج هاي دو جنسيتي(آندروژن): زن و مرد هر دو در قبول نقش هاي جنسي زنانه و مردانه مساوات طلب هستند، يعني وظايف مردانه و زنانه تقسيم نمي‌شود، بلكه هر دو در مواقع مقتضي هر دو نقش را ايفا مي‌كنند. اهداف فردي را بر اهداف خانوادگي ترجيح مي‌دهند. برنامه زندگي منظم و از پيش تعيين شده اي ندارند. در منزل اتاق خصوصي دارند. سطوح بالايي از هيجان هاي مثبت و منفي را از خود نشان مي‌دهند و ترجيح مي‌دهند براي حل مشكلات درگير در مذاكره و بحث طولاني در مورد بسياري از مسائل شوند.

منبع: مركز مشاوره ستاره ايرانيان-الگوهاي مختلف در ارتباط زناشويي